Cyfraith Tân a Chanllawiau i Fusnesau



Daeth Gorchymyn Diwygio Rheoleiddio (Diogelwch Tân) 2005 i rym ym mis Hydref 2006, ac fe ddisodlodd dros 70 darn o gyfraith diogelwch tân. Mae’r Gorchymyn yn gymwys i’r holl deiladau annomestig yng Nghymru a Lloegr, yn cynnwys ardaloedd cyffredin mewn blociau o fflatiau a thai amlfeddiannaeth (HMO).

Daeth Gorchymyn Diwygio Rheoleiddio (Diogelwch Tân) 2005 (yn agor mewn ffenest / tab newydd)​ i rym ym mis Hydref 2006, ac fe ddisodlodd dros 70 darn o gyfraith diogelwch tân. Mae’r Gorchymyn yn gymwys i’r holl deiladau annomestig yng Nghymru a Lloegr, yn cynnwys ardaloedd cyffredin mewn blociau o fflatiau a thai amlfeddiannaeth (HMO).

Mae’r gyfraith yn gymwys i chi os ydych:

  • yn gyfrifol ​am safle busnes;
  • yn gyflogwr neu’n hunangyflogedig gyda safle busnes;
  • yn gyfrifol am ran o annedd, ble bod y rhan honno’n cael ei defnyddio at ddibenion busnes yn unig;
  • yn elusen neu’n fudiad gwirfoddol;
  • yn gontractwr gyda rhywfaint o reolaeth dros unrhyw safle;
  • yn darparu llety ar gyfer gwesteion sy’n talu.

O dan y Gorchymyn, rhaid i'r person cyfrifol gynnal asesiad risg diogelwch tân a gweithredu a chynnal cynllun rheoli tân. Mae mwy o wybodaeth am yr hyn sydd angen i chi ei wneud wrth gynnal asesiad risg ar gael yn y rhestr wirio asesiad risg tân 5 cam isod.

Yn ogystal, gellir dod o hyd i gyngor ac arweiniad manylach ar weithredu cynllun rheoli risg tân yn y gyfres o ddogfennau canllaw sydd ar gael isod. Cynhyrchwyd y dogfennau canllaw mwy technegol gyda mathau penodol o adeiladau busnes mewn golwg.

Ar ôl cwblhau asesiad risg tân, mae angen cyngor neu wybodaeth fwy ymarferol arnoch chi; efallai y byddwch chi'n teimlo'n fwy cyfforddus yn cyflogi arbenigwr diogelwch tân i'ch helpu chi. Rhestrir cwmnïau sy'n darparu gwasanaethau diogelwch tân mewn cyfeirlyfrau lleol. Fel arall, efallai y gallwch ofyn i'ch yswiriwr am argymhelliad.

Y Ddeddf Diogelwch Tân 2021

Mae Deddf Diogelwch Tân 2021 yn rhoi eglurder ynglŷn â'r rhannau o safle sydd wedi'u cwmpasu gan Orchymyn Diwygio Rheoleiddio (Diogelwch Tân) 2005 (neu'r "Gorchymyn Diogelwch Tân" neu’r "FSO").

Mae'r Gorchymyn Diogelwch Tân yn berthnasol i bob safle annomestig yng Nghymru a Lloegr. Mae'r rhain yn cynnwys adeiladau lle mae dau neu ragor o safleoedd domestig, megis blociau o fflatiau, er nad yw’r fflatiau unigol eu hunain yn cael eu cynnwys.

Cafodd y Gorchymyn Diogelwch Tân ei gynllunio'n wreiddiol i fod yn berthnasol i weithleoedd, a golygai hyn nad oedd yn hollol glir sut roedd yn berthnasol i adeiladau preswyl. Fel gofyniad sylfaenol, roedd yn berthnasol (ac mae'n dal i fod yn berthnasol) i “rannau cyffredin”, sef yr ardaloedd sydd at ddefnydd yr holl breswylwyr fel cynteddau, grisiau a phennau grisiau. Mae Ddeddf Diogelwch Tân 2021 yn rhoi eglurder, lle mae adeilad yn cynnwys dau neu fwy o safleoedd domestig, fod yr ardaloedd y mae'r Gorchymyn Diogelwch Tân yn berthnasol iddynt yn cynnwys:

  • Strwythur a waliau allanol yr adeilad (gan gynnwys drysau, ffenestri ac unrhyw beth a atodir i wynebau allanol y waliau hyny, megis balconïau, cladin, deunydd inswleiddio a gosodiadau) ac unrhyw rannau cyffredin.
  • Pob drws rhwng safleoedd domestig a'r rhannau cyffredin megis drysau mynedfeydd fflatiau.

Felly, dylid ystyried yr ardaloedd hyn fel rhan o'r asesiad risg tân a gynhelir gan Berson Cyfrifol ar gyfer adeilad. Lle caiff y gwaith hwn ei osod ar gontract allanol, rhaid i'r Personau Cyfrifol barhau i sicrhau bod y rhai a gyflogir i gwblhau'r asesiad risgiau tân yn cynnwys yr elfennau hynny a nodir uchod, gan mai'r Person Cyfrifol sy'n gyfrifol am gydymffurfio â'r Gorchymyn Diogelwch Tân.

Mae Llywodraeth Cymru wedi cyhoeddi canllawiau ar Ddeddf Diogelwch Tân 2021 o dan erthygl 50 o'r Gorchymyn Diogelwch Tân. Nod y canllawiau hyn yw cynorthwyo Personau Cyfrifol a Deiliaid Dyletswydd i ddeall a chyflawni eu dyletswyddau.

Mae'n egluro:

  • Cyfrifoldebau diogelwch tân o dan Orchymyn Diwygio Rheoleiddio (Diogelwch Tân) 2005.
  • Cyfrifoldebau o dan y Gorchymyn Diogelwch Tân.

Mae'r canllawiau hyn ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru yma  



Canllaw Asesu Risg o Dân (PDF, 219Kb) (PDF Saesneg yn unig)

Ffurflen Asesu Risg o Dân (docx, 685Kb) (Dogfen Saesneg yn unig)

 

I gael mwy o wybodaeth am ddiogelwch ac arweiniad tân busnes, ewch i wefan gov.uk trwy ddefnyddio'r dolenni isod:

Diogelwch Tân yn y Gweithle (PDF, 1Mb) (Saesneg yn unig)

Diogelwch Tan a'i bwrpas - Fflatiau uchel-lawrs (Saesneg yn unig)

Gorchymyn Diwygio Rheoleiddio (Diogelwch Tân) 2005 (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Ffyrdd o Ddianc ar gyfer Pobl Anabl (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 1 - Swyddfeydd a Siopau (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 2 - Ffatrïoedd a Warysau (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 3 - Llety Cysgu (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 4 - Safleoedd Gofal Preswyl (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 5 - Safleoedd Addysgol (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 6 - Lleoedd Ymgynnull Mawr (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 7 - Lleoedd Ymgynnull Bach a Chanolig (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 8 - Theatrau a Sinemâu (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 9 - Digwyddiadau a Lleoliadau Awyr Agored (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 10 - Safleoedd Gofal Iechyd (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 11 - Safleoedd a Chyfleusterau Chludiant (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

Canllaw 12 - Safleoedd Anifeiliaid a Stablau (yn agor mewn ffenest / tab newydd)  (Saesneg yn unig)

 

Canllawiau Llywodraeth Cymru

Canllawiau i wneud eich llety gwesteion yn ddiogel rhag tân (Saesneg yn unig)

Canllawiau i ddiogelu eich eiddo annomestig bach rhag tân (Saesneg yn unig)

Canllawaiu i ddiogelu eich bloc bach o fflatiau rhag tân (Saesneg yn unig)

Beth yw asesiad risg o dân?
Mae asesiad risg o dân yn cymryd golwg drefnedig a threfnus ar eich safle chi, y gweithgareddau sy’n cael eu cyflawni yno a’r tebygrwydd y gallai tân amlygu ac achosi niwed i’r bobl ar y safle ac yn y cyffiniau.

Nodau’r asesiad risg o dân yw:

  • Dod o hyd i beryglon tân.
  • Lleihau’r risg y bydd y peryglon hynny’n achosi niwed, cyn belled ag sy’n rhesymol o ymarferol.
  • Penderfynu pa ragofalon tân materol a threfniadau rheoli sydd eu hangen i sicrhau diogelwch pobl yn eich adeilad, pe byddai tân yn amlygu.

 

Rhaid cofnodi Canfyddiadau eich Asesiad Risg Tân ym mhob achos.

(Newidiodd hyn ym mis Hydref 2023, yn flaenorol dim ond canfyddiadau sylweddol oedd yn ofynnol eu cofnodi pan fyddai meini prawf penodol yn cael eu bodloni).

Fel arfer, dylai'r cofnod gynnwys y canlynol (nid yw hyn yn hollgynhwysfawr):

  • yr ardaloedd o fewn ac o amgylch yr adeilad/safle sydd wedi'u hystyried fel rhan o'r broses, gan gynnwys, lle mae adeilad yn cynnwys dwy set neu fwy o safleoedd domestig, strwythur yr adeilad, a systemau waliau allanol
  • y peryglon tân a'r risgiau a nodwyd
  • unrhyw grŵp o bobl y nodwyd eu bod mewn perygl arbennig
  • y mesurau sydd wedi'u cymryd/a fydd yn cael eu cymryd i ddileu neu leihau risg neu amddiffyn rhag risg
  • y wybodaeth, y cyfarwyddyd a'r hyfforddiant sydd eu hangen ar bobl a sut y byddant yn cael eu rhoi
  • manylion unrhyw unigolion a benodir gan y Person Cyfrifol i gynorthwyo gyda'r asesiad
  • dyddiad cynnal neu adolygu'r asesiad
  • unrhyw wybodaeth arall sy'n ofynnol gan y Gorchymyn Diogelwch Tân neu unrhyw reoliadau a wneir o dan

Canllaw i Ddewis Aseswr Risgiau Tân Cymwys​
Mae’r Gyfraith yn dweud fod yn rhaid i’ch Asesiad Risgiau Tân chi i fod yn addas ac yn ddigonol ac mae’n rhaid iddo gael ei gynnal gan berson / bersonau cymwys. Diffinnir person cymwys fel rhywun sydd wedi derbyn digon o hyfforddiant a chanddo ddigon o brofiad neu ddealltwriaeth a rhinweddau eraill i fedru rhoi’r mesurau yma ar waith yn briodol. Gallwch chi gynnal yr asesiad eich hunan, fodd bynnag, os ydych chi, cyn neu wedi darllen y canllawiau, yn teimlo nad oes gennych wybodaeth neu ddealltwriaeth briodol o ddiogelwch tân a’r risg mae tân yn ei beri i bobl i gydymffurfio’n effeithiol â’ch dyletswyddau cyfreithiol, bydd angen i chi benodi arbenigwr i gynnal yr asesiad risgiau tân ar eich rhan chi.  

I'ch cynorthwyo i ddewis Aseswr Rigiau Tân cymwys, fel medrwch gydymffurfio â'r ddeddfwriaeth berthnasol lawrlwythwch dogfen uniaith Saesneg y Cyngor Cenedlaethol Penaethiaid Tân Canllaw i Ddewis Aseswr Risgiau Tân Cymwys (PDF, 409Kb)

​Sut mae cynnal asesiad risg o dân?
Bydd asesiad risg o dân yn eich helpu i benderfynu ar y siawns y bydd tân yn amlygu, a’r peryglon tân mae eich safle’n eu cyflwyno i’r bobl sy’n ei ddefnyddio ac unrhyw un yn y cyffiniau.

Bydd llawer o’r wybodaeth ar gyfer eich asesiad risg o dân yn dod o’r wybodaeth sydd gan eich gweithwyr, cydweithwyr a chynrychiolwyr am y safle, yn ogystal â gwybodaeth a roddwyd i chi gan bobl sydd â chyfrifoldeb am rannau eraill o’r adeilad. Mae’n debygol iawn y bydd angen mynd o gwmpas eich safle i gadarnhau, diwygio neu ychwanegu manylion at eich barnau cychwynnol.

Mae’n bwysig eich bod yn cynnal eich asesiad risg o dân mewn modd ymarferol a threfnus, a’ch bod yn neilltuo digon o amser i’w wneud yn iawn. Mae’n rhaid i’r asesiad roi ystyriaeth i’r safle cyfan, yn cynnwys lleoliadau yn yr awyr agored ac unrhyw ystafelloedd ac ardaloedd nad sy’n cael eu defnyddio’n aml iawn. Os mai safle bach ydyw, mae’n bosib byddwch yn medru ei asesu’n gyffredinol. Ar safle mwy o faint, mae’n bosib bydd yn ddefnyddiol i chi ei rannu i ystafelloedd neu gyfres o ardaloedd i’w hasesu, gan ddefnyddio ffiniau naturiol, e.e. ardaloedd megis ceginau a londrïau, ystafelloedd gwely, swyddfeydd, storfeydd, yn ogystal â choridorau, grisffyrdd a llwybrau allanol.

Yn unol â chyfraith iechyd a diogelwch (sy’n cael ei orfodi gan yr Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch neu’r awdurdod lleol), mae gofyn i chi gynnal asesiad risg mewn perthynas ag unrhyw weithgareddau ar eich safle ac i gymryd, neu lynu wrth, fesurau arbennig, technegol neu sefydliadol priodol. Os yw eich asesiad risg iechyd a diogelwch yn canfod bod y gweithgareddau yma’n debygol o olygu risg o dân, neu risg y bydd tân yn lledu (yn y gegin neu mewn gweithdy er enghraifft), yna bydd angen i chi ystyried hyn yn ystod eich asesiad risg o dân a blaenoriaethu eich camau gweithredu yn seiliedig ar y lefel o risg.

Mae angen i chi benodi un neu fwy o ‘bersonau cymwys’ (gall fod yn chi’ch hunan), i gyflawni unrhyw fesurau ataliol ac amddiffynnol sy’n ofynnol. Gall y person hwn fod yn weithiwr sydd wedi’i hyfforddi’n briodol neu’n drydydd parti, ble bod hynny’n briodol.

Asesiad risg o dân
Dylai eich asesiad risg o dân ddangos, cyn belled ag sy’n rhesymol, eich bod wedi ystyried anghenion yr holl bobl berthnasol, yn cynnwys pobl anabl.

Cam 1 -Canfod y peryglon ar eich safle
Mae angen i chi ganfod:

  • ffynonellau tanio megis fflamau noeth, gwresogyddion neu rai prosesau masnachol;
  • ffynonellau o danwydd megis gwastraff wedi cronni, deunydd arddangos, tecstilau neu ormodedd o gynnyrch; a
  • Ffynonellau o ocsigen megis systemau tymheru aer neu gyflenwadau ocsigen meddyginiaethol neu fasnachol.

Cam 2 – Canfod pobl sydd mewn perygl
Bydd angen i chi ganfod y bobl hynny a all fod mewn perygl yn arbennig, megis: 

  • pobl sy’n gweithio’n agos i beryglon tân;
  • pobl sy’n gweithio ar eu pennau hunain neu mewn ardaloedd arunig (megis gwagle’r to neu stordai);
  • plant neu rieni gyda babanod; a phobl oedrannus neu fethedig neu bobl sy’n anabl.


Cam 3 – Gwerthuswch, dilëwch, lleihewch a diogelwch rhag y risg
Gwerthuswch y lefel o risg ar eich safle.  Dylech chi ddileu neu leihau unrhyw beryglon tân, ble bod hynny’n bosib, a lleihau unrhyw risgiau yr ydych wedi eu canfod.  Er enghraifft, dylech chi:

  • newid defnyddiau fflamadwy iawn am rai llai fflamadwy;
  • sicrhau eich bod yn gwahanu defnyddiau fflamadwy oddi wrth ffynonellau tanio; a
  • bod â pholisi ysmygu’n ddiogel.

Pan fyddwch wedi lleihau’r risg gymaint ag sy’n bosib, mae’n rhaid i chi asesu unrhyw risg sy’n weddill a phenderfynu p’un ai bod unrhyw fesurau pellach y mae angen i chi eu cymryd, i sicrhau eich bod yn darparu lefel resymol o ddiogelwch rhag tân.


Cam 4 – Cofnodwch, cynlluniwch, cyfarwyddwch, hysbyswch a hyfforddwch
Yn y cam hwn, dylech chi gofnodi, cynllunio, cyfarwyddo, hysbysu a hyfforddi.  Bydd angen i chi gofnodi’r peryglon a’r bobl yr ydych wedi canfod sydd mewn perygl yn arbennig yng ngham 1 a cham 2. Dylech chi gofnodi hefyd beth wnaethoch chi ynglŷn â’r peth yng ngham 3.  Gall cynllun syml eich helpu i gyflawni hyn.

Yn ogystal, bydd angen i chi baratoi cynllun at argyfwng, wedi’i deilwrio ar gyfer eich safle chi.  Dylai gynnwys y camau sydd angen i chi eu cymryd os oes tân yn amlygu ar eich safle chi neu unrhyw safle gerllaw.

Bydd angen i chi roi cyfarwyddiadau i staff a phobl eraill, o bryd i’w gilydd, megis gwesteion mewn gwesty neu stiwardiaid gwirfoddol. Dylai pob gweithiwr dderbyn digon o wybodaeth a hyfforddiant am y risgiau sy’n bodoli ar y safle. Bydd angen hyfforddiant mwy trylwyr ar rai, megis marsialiaid tân.


Cam 5 – Adolygwch
Dylech chi ofalu bod eich asesiad risg o dân yn gyfoes. Bydd angen i chi ail-archwilio eich asesiad risg o dân os ydych yn amau nad yw’n ddilys bellach, megis os bu damwain bron a digwydd a phob tro y ceir newid sylweddol i lefel y risg ar eich safle. Gallai hyn gynnwys:

  • os ydych yn storio mwy o ddefnyddiau a allai fynd ar dân yn hawdd; 
  • bod sifft nos newydd yn dechrau; neu
  • newid yn y math neu’r nifer o bobl sy’n defnyddio eich safle.

 

Cliciwch yma i lawrlwytho dogfen Templed Asesu Risg Tân Enghreifftiol (docx, 685Kb) (Dogfen Saesneg yn unig)

Cliciwch yma i lawrlwytho Canllaw Templed Asesu Risg Tân (PDF, 219Kb) (Dogfen Saesneg yn unig)

Cynlluniwyd i gynorthwyo'r ‘Person Cyfrifol’ i gyd-drefnu a chadw cofnod diogelwch tân, er mwyn cydymffurfio â Gorchymyn Diwygio Rheoleiddio (Diogelwch Tân) 2005.

Mae'n cynnwys cyngor yn ogystal â lle i gofnodi pob agwedd o’ch Cyfundrefn Diogelwch Tân.  Pan fydd unrhyw adran o’ch cofnod yn llawn, yn syml, ailargraffwch y dudalen ac ychwanegwch hi at eich llyfr log.  Argymhellir bod y llyfr log yn cael ei gadw mewn fformat dalennau rhydd, er mwyn ei gwneud hi’n hawdd i ychwanegu tudalennau newydd.

Dylid cadw’r llyfr log yn gyfoes a dylai fod ar gael yn barod i’r Gwasanaeth Tân ac Achub i'w arolygu neu ei archwilio, yn ôl yr angen.

Dylid nodi ei bod hi’n drosedd i berson i wneud cofnod ffug yn fwriadol.

Lawrlwythwch Llyfr Log Diogelwch Gwasanaeth Tân ac Achub Canolbarth a Gorllewin Cymru (PDF, 1.6Mb)

Mae Llywodraeth Cymru, mewn ymgynghoriad ag Arolygiaeth Gofal Cymru (AGC) a PACEY (Cyngor Proffesiynol ar gyfer Gofal Plant a’r Blynyddoedd Cynnar) Cymru, wedi cynhyrchu dogfen ganllaw ddefnyddiol: Diogelwch tân: canllawiau ar gyfer safleoedd gwarchod plant.

Mae'r canllaw yn rhoi gwybodaeth am y ffordd orau o leihau risg tân yn eich cartref ac mae'n cynnwys llwybrau dianc, cynlluniau dianc rhag tân, larymau mwg, llety cysgu a rhagofalon cyffredinol eraill. Bydd y camau y dylech eu cymryd yn dibynnu ar amgylchiadau eich cartref, ei breswylwyr, a'r plant rydych yn gofalu amdanynt. Fel gwarchodwr plant, dylech geisio amddiffyn unrhyw un ar eich safle rhag niwed sy’n cael ei achosi gan dân. Mae cynnal asesiad risg tân yn rhan hanfodol o ddiogelwch tân cyffredinol eich eiddo. I gyd-fynd â’r ddogfen mae templed asesu risg tân hawdd ei ddefnyddio sydd wedi’i ddylunio’n benodol ar gyfer gwarchodwyr plant a’u cartrefi ac sy’n gallu cael ei olygu i weddu i’ch anghenion.

Mae Arolygiaeth Gofal Cymru yn disgwyl i chi gynnal asesiad risg diogelwch tân i gydymffurfio â'r gofynion sy'n ymwneud â rhagofalon tân yn Rheoliadau Gwarchod Plant a Gofal Dydd (Cymru) 2010, fel y'u diwygiwyd, a'r Safonau Gofynnol Cenedlaethol ar gyfer Gofal Plant a Reoleiddir i blant hyd at 12 oed. Mae hyn yr un mor berthnasol i gofrestriadau newydd ag i wasanaethau presennol.

Mae tri Gwasanaeth Tân ac Achub Cymru yn cefnogi'r canllawiau hyn yn llawn ac yn annog gwarchodwyr plant i lawrlwytho'r dogfennau.

Ewch i https://www.llyw.cymru/diogelwch-tan-canllawiau-ar-gyfer-safleoedd-gwarchod-plant-html i lawrlwytho copi AM DDIM o'r ddogfen ganllaw a'r templed asesu risg tân cysyllt.