Mae pobl wedi cael eu lladd neu eu hanafu yn eu cartrefi wrth ddefnyddio gwresogyddion symudol nwy a pharaffin. Mae'n bosibl osgoi'r damweiniau hyn.
Mae damweiniau'n digwydd yn fwyaf aml o ganlyniad i nwy sy'n gollwng pan fydd pobl yn rhoi'r gwresogyddion at ei gilydd neu'n newid cetris neu silindrau nwy. Nwy Petrolewm Hylifedig (LPG) yw biwtan neu bropan sy'n cael ei storio ar ffurf hylif o dan bwysau. Gall twll bach gynhyrchu llawer iawn o nwy tra fflamadwy. Mae'r nwy yn drymach nag aer ac felly mae'n cronni'n agos i'r llawr neu'r ddaear a gall danio gryn bellter o'i ffynhonnell. Os caiff nwy sy'n dianc ei danio mewn ystafell neu fan arall, gall fod tân a ffrwydrad.
Bob blwyddyn, mae mwy na 100 o bobl yn marw ac anafir bron i 1,000 o bobl o ganlyniad i danau a achosir gan wresogyddion. Mae gan wresogyddion symudol ran mewn llawer o'r tanau hyn. Mae'r adran hon yn rhoi cyngor ynghylch offer symudol; mae llawer o'r egwyddorion hefyd yn berthnasol i offer a osodwyd yn barhaol.
Gall pob math o wresogyddion symudol gynnau tân os cânt eu camddefnyddio. Gofalwch eich bod yn darllen ac yn deall cyfarwyddiadau'r gwneuthurwr cyn defnyddio gwresogydd.
Cofiwch wneud y canlynol:
- Diffodd gwresogyddion symudol cyn mynd i'r gwely.
- Dilyn cyfarwyddiadau gweithredu a chynnal a chadw’r gwneuthurwr bob amser.
- Cadw'r gwresogydd yn lân ac mewn cyflwr da.
- Agor ffenestr yn yr ystafell lle defnyddir y gwresogydd.
- Gofalu bod gard diogelwch parhaol wedi'i osod.
- Os bydd gwresogydd i gael ei ddefnyddio mewn un man am gyfnod hir, cysylltwch ef yn ddiogel i'r llawr neu i'r wal.
Pa fath bynnag o wresogydd y byddwch yn ei ddefnyddio, peidiwch â gwneud y canlynol:
- Symud gwresogydd pan fydd yn fflamio neu ynghyn;
- Sefyll nac eistedd yn rhy agos ato oherwydd gall eich dillad fynd ar dân;
- Gosod gwresogydd yn rhy agos at gelfi, dillad neu lenni;
- Sychu neu grasu dillad dros wresogydd;
- Rhoi gwresogyddion mewn man lle y maent yn debygol o gael eu bwrw drosodd;
- Gadael gwresogydd symudol ymlaen pan fydd plant ifainc neu anifeiliaid o gwmpas heb neb yn cadw golwg arnynt;
- Defnyddio adlynion fflamadwy, hylifau glanhau neu chwistrellau erosol yn agos at wresogydd.
- Mae llawer math o wresogyddion domestig nerthol ar gael bellach sy'n defnyddio silindrau o Nwy Petrolewm Hylifedig (LPG).
- Prynwch wresogydd â nod barcud y Sefydliad Safonau Prydeinig (BSI) arno.
- Gofalwch fod y gwresogydd yn cael gwasanaeth yn rheolaidd.
- Newidiwch y silindr yn yr awyr agored. Os na fydd hynny'n bosibl, agorwch ffenestri a drysau i awyru'r ystafell yn well.
- Peidiwch byth â newid silindr ar risiau neu ar lwybr dianc arall.
- Os oes rhaid newid silindr o dan do, diffoddwch bopeth a allai gynnau tân, gan gynnwys sigaréts a fflamau peilot, a diffoddwch wresogyddion ac offer trydan eraill cyn ei newid.
- Gwiriwch fod y falf ar y silindr gwag ar gau cyn datgysylltu'r gwresogydd. Peidiwch ag agor falf y silindr newydd nes bod y gwresogydd wedi'i gysylltu'n ddiogel.
- Os amheuir bod nwy yn gollwng, chwiliwch am dyllau trwy frwsio dŵr sebonllyd ar y bibell hyblyg a'r ffitiadau. Os gwelwch fod nwy yn gollwng, ewch â'r gwresogydd a'r silindr allan i'r awyr agored a pheidiwch â'u defnyddio nes y bydd y darn diffygiol wedi cael ei newid.
- Cadwch silindrau sbâr y tu allan os bydd hynny'n bosibl. Peidiwch byth â'u cadw mewn seler, ger draeniau, o dan y grisiau neu mewn cwpwrdd sy'n cynnwys mesuryddion neu offer trydan. Rhaid cadw silindrau sbâr ar eu sefyll.
- Prynwch wresogydd â nod barcud y BSI arno. Peidiwch byth â phrynu gwresogydd paraffin ail law oherwydd gall fod yn beryglus.
- Defnyddiwch baraffin o ansawdd uwch yn unig. Peidiwch byth â defnyddio tanwyddau eraill.
- Diffoddwch y gwresogydd a gadewch iddo oeri cyn ei ail-lenwi. Ail-lanwch y tanc y tu allan i'r adeilad lle bynnag y bydd hynny'n bosibl.
- Llanwch y cynhwysydd tanwydd ychydig o dan y lefel uchaf, er mwyn caniatáu lle i'r paraffin ehangu wrth iddo gynhesu.
- Peidiwch byth â gadael i baraffin orlifo neu ddiferu ar y llawr. Glanhewch unrhyw arllwysiadau ar unwaith.
- Cyn ei gynnau, gofalwch fod y gwresogydd yn sefyll yn wastad ar sylfaen na all losgi, yn ddelfrydol, ac i ffwrdd o ddrafftiau.
- Cadwch y tanwydd sbâr y tu allan i'r cartref. Ni ddylid cadw mwy na 23 litr (5 galwyn), a 9 litr (2 alwyn) yn unig fyddai orau. Dylid rhoi’r tanwydd sbâr mewn cynwysyddion a wnaed i'r pwrpas a'u cadw draw o ffynonellau gwres.
Camau Gweithredu os bydd tân
- Caewch ddrws yr ystafell lle y mae'r tân yn llosgi.
- Hebryngwch eich teulu i ddiogelwch y tu allan i'r adeilad.
- Galwch y Frigâd Dân trwy ffonio 999.
Mae gwresogyddion symudol LPG a pharaffin yn ffordd ddrud o gynhesu ystafelloedd.
Maent yn achosi anwedd sylweddol hefyd felly gofalwch fod y ffenestr yn gil agored. Cofiwch fod pob galwyn o baraffin a losgir yn cynhyrchu 10 peint o ddŵr.